De Nationale Raad van de Orde van geneesheren heeft de koninklijke besluiten van 26 maart 2014 betreffende de uitoefening van de homeopathie en betreffende de algemene voorwaarden die gelden voor de uitoefening van alle niet-conventionele praktijken onderzocht, die op 12 mei 2014 in het Belgische Staatsblad werden gepubliceerd.

Advies van de Nationale Raad :

Homeopathie en niet-conventionele praktijken

De Nationale Raad van de Orde van geneesheren heeft in zijn vergadering van 17 mei 2014 de koninklijke besluiten van 26 maart 2014 betreffende de uitoefening van de homeopathie en betreffende de algemene voorwaarden die gelden voor de uitoefening van alle niet-conventionele praktijken besproken, die op 12 mei 2014 in het Belgische Staatsblad werden gepubliceerd.

De Nationale Raad drukt vooreerst zijn bezorgdheid uit met betrekking tot de wijze waarop deze koninklijke besluiten tot stand kwamen. Uit de verslagen aan de Koning blijkt dat de paritaire commissie over tal van aspecten van deze koninklijke besluiten geen positief advies heeft uitgebracht. De Nationale Raad betreurt dat de Minister het bekomen van een dergelijk advies niet noodzakelijk achtte voor de inhoudelijke vormgeving van de besluiten.

Koninklijk besluit betreffende de uitoefening van de homeopathie
Met verwijzing naar zijn advies van 9 februari 2013 "Toegang tot de niet-conventionele praktijken inzake de geneeskunde" beoordeelt de Nationale Raad dit koninklijk besluit positief voor zover het de uitoefening van de homeopathie voorbehoudt aan artsen, tandartsen en vroedvrouwen, binnen de grenzen van hun bevoegdheden vastgelegd in het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen en benadrukt dat een uitoefening van de homeopathie steeds slechts aanvullend kan zijn.

Betreffende de voorziene overgangsmaatregelen merkt de Nationale Raad evenwel op dat er overeenkomstig het voornoemde koninklijk besluit nr. 78 voor anderen dan de artsen, tandartsen en vroedvrouwen geen wettelijke bevoegdheid bestaat om geneesmiddelen voor te schrijven.
De Nationale Raad ziet bijgevolg niet in hoe deze andere gezondheidszorgberoepsbeoefenaars de homeopathie zouden kunnen uitoefenen.

Een overgangsmaatregel impliceert bovendien dat de maatregel een uitdovende situatie betreft. De Nationale Raad is van mening dat deze overgangsmaatregelen zo zijn geformuleerd dat zij eerder een instandhouding van de situatie impliceren, dan dat zij een uitdovende werking zouden hebben. De Nationale Raad merkt ten slotte op dat overeenkomstig bijlage 1 van dit koninklijk besluit, voor deze beroepsbeoefenaars niet werd gespecifieerd dat de uitoefening slechts toegelaten wordt "voor die indicaties waarvoor de werking aangetoond is volgens Evidence Based Medicine."

Koninklijk besluit betreffende de algemene voorwaarden die gelden voor de uitoefening van alle niet-conventionele praktijken
De Nationale Raad is verwonderd dat het artikel 8 stelt "De beoefenaars die ook arts zijn, mogen hun titel zoals deze is geregistreerd ter kennis brengen van het publiek overeenkomstig de code van geneeskundige plichtenleer, opgesteld door de Nationale Raad van de Orde van geneesheren". Zonder dat de Orde hierover voorafgaandelijk om advies werd gevraagd. Bovendien merkt de Nationale Raad op dat de bepalingen in de Code van geneeskundige plichtenleer betreffende de publiciteit thans ook voor artsen die een niet-conventionele praktijk uitoefenen, algemeen bindend zijn.

Tenslotte stelt de Nationale Raad de vraag wat het nut is van de lijst van niet toegestane handelingen voor beoefenaars die geen arts zijn, vermeld in het artikel 10. Een verwijzing naar de bevoegdheden die de beroepsbeoefenaars van de gezondheidszorg overeenkomstig de bepalingen van het koninklijk besluit nr. 78 krijgen toegewezen, zou volstaan.

In juni laatstleden publiceerde het KCE (Kennis Centrum, Centre d'expertise), zijnde het Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg, een negatief rapport over homeopathie. Hierin werd gesteld dat "er geen enkel wetenschappelijk bewijs is dat homeopathie werkt." Bij gebruik ervan loopt men het risico een klassieke en noodzakelijke behandeling niet of te laat te starten. Voor meer details, zie : http://kce.fgov.be/nl/press-release/homeopathie-geen-bewijs-dat-het-werkt-en-toch-veel-gebruikt
Alvorens zijn rapport te publiceren heeft het KCE de Nationale Raad gecontacteerd met de vraag of er de laatste jaren klachten waren over ongeschikte behandelingen met alternatieve therapieën die ernstige gevolgen voor de patiënt met zich meebrachten. Hieronder vindt u het antwoord van de Nationale Raad.

Advies van de Nationale Raad :

Naar aanleiding van uw vraag heeft de Nationale Raad van de Orde van geneesheren de provinciale raden geraadpleegd om te weten of er de laatste jaren klachten waren over ongeschikte behandelingen met alternatieve therapieën die ernstige gevolgen voor de patiënt met zich meebrachten.

De laatste jaren werden er klachten van die aard ingediend waarvan een twintigtal aanleiding hebben gegeven tot een disciplinaire veroordeling uit hoofde van het feit geen verzorging gegeven te hebben die overeenstemt met de huidige wetenschappelijke kennis en misbruik gemaakt te hebben van de diagnostische en therapeutische vrijheid. Een derde van deze gevallen betrof ten onrechte gebruikte homeopathie in de behandeling van ernstige aandoeningen zoals kanker en bronchopneumopathie dikwijls zonder bijkomende onderzoeken.

De Nationale Raad van de Orde van geneesheren werd geconfronteerd met de vraag of, in het kader van de gewijzigde wetgeving, het toegestaan is voor een arts om acupunctuur en homeopathie bekend te maken.

Advies van de Nationale Raad :

In zijn vergadering van 22 januari 2011 heeft de Nationale Raad van de Orde van geneesheren kennis genomen van uw e-mail van 26 oktober 2010 aangaande acupunctuur en homeopathie.

De Nationale Raad blijft bij het standpunt zoals geformuleerd in zijn advies van 9 september 2006, betreffende de vermelding van een arts in de rubriek "Homeopathie" en de vermelding "Homeopathie" in de rubriek "Artsen" van een telefoongids (TNR nr. 114, p. 5).

De Nationale Raad merkt op dat homeopathie vandaag geen deel uitmaakt van de lijst van de bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de beoefenaars van de geneeskunde en niet kan bogen op een wetenschappelijke erkenning.

Onder deze omstandigheden kan hij de vermelding van artsen in de rubriek "homeopathie" of de vermelding "homeopathie" in de rubriek artsen niet toestaan.

De voorzitter van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten stuurt de brief door die hij richtte aan de directeur-generaal FOD Volksgezondheid, directoraat-generaal geneesmiddelen, betreffende de oprichting van het geneesmiddelenagentschap. Aangezien de voorschrijver een belangrijke schakel is in de correcte aanwending van geneesmiddelen meent hij dat het aangewezen is dat ook artsen betrokken worden bij de werking van dit agentschap.
Vermits hier wellicht niet alleen wetenschappelijke maar ook deontologische aspecten aan bod zullen komen vraagt hij ook aan de Orde der geneesheren om met de verantwoordelijken van dit geneesmiddelenagentschap waarvan de werkzaamheden eerstdaags worden opgestart contact op te nemen.

Advies van de Nationale Raad :

In zijn zitting van 21 oktober 2006 besprak de Nationale Raad van de Orde van geneesheren de wet van 20 juli 2006 betreffende de oprichting en de werking van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, die in werking treedt op 1 januari 2007 (BS 8 september 2006).

Het is duidelijk dat de werking van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) een belangrijke impact heeft op het domein van de gezondheidsbeoefenaars, in het bijzonder op artsen.

De Nationale Raad meent dat voor een aantal bevoegdheden vermeld in artikel 4 het advies van artsen onmisbaar is. De Nationale Raad dringt erop aan dat in het Raadgevend Comité zeker een arts, met expertise in de deontologie, wordt opgenomen en dat de aanduiding van deze arts zou geschieden op voorstel van de Nationale Raad. Trouwens in de Memorie van toelichting bij de artikelen 10 en 11 wordt duidelijk de aanwezigheid van artsen vermeld.

Betreffende artikel 4, 2e alinea: „Het agentschap heeft eveneens als opdracht, vanaf hun wegneming tot hun gebruik, de kwaliteit, de veiligheid en de doeltreffendheid te verzekeren van alle operaties met bloed, weefsels en cellen“, vestigt de Nationale Raad uw aandacht op het schrijven van zijn Bureau d.d. 1 december 2005 (kopie als bijlage).

Tenslotte wenst de Nationale Raad te wijzen op de vermelding in artikel 4, alinea 1: „ homeopathische geneesmiddelen“. De Nationale Raad stelt voor deze terminologie te wijzigen in „homeopathische bereidingen“ of „homeopathische producten“. Er bestaat immers tot op heden geen bewijs van doeltreffendheid van homeopathische bereidingen zodat de term “geneesmiddel” niet toepasselijk kan zijn.

De Nationale Raad wenst u het hierboven uiteengezet standpunt mee te delen en zal het op prijs stellen met u een onderhoud te hebben over deze onderwerpen.

Een provinciale raad vraagt het advies van de Nationale Raad betreffende de vermelding van een arts in de rubriek “homeopathie” en de vermelding "homeopathie" in de rubriek “Artsen” van een telefoongids.

Advies van de Nationale Raad :

De Nationale Raad merkt op dat homeopathie heden geen deel uitmaakt van de lijst van de bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de beoefenaars van de geneeskunde en niet kan bogen op een wetenschappelijke erkenning.

In de gegeven omstandigheden kan de Nationale Raad de vermelding van artsen in de rubriek "homeopathie" of de vermelding "homeopathie" in de rubriek artsen niet toestaan.

Tijdens zijn vergadering van 24 augustus 1991 heeft de Nationale Raad zich gebogen over een brief van de Nationale Beroepsvereniging van Homeopathische Geneesheren Dierenartsen en Tandartsen, waarin deze de Nationale Raad verzoekt een commissie voor ethiek te mogen oprichten. De Beroepsvereniging zou zich dan tot deze commissie kunnen wenden voor haar onderzoeksprojecten inzake homeopathie (zie Tijdschrift nr. 54 blz. 34).
De Nationale Raad was van oordeel, dat het niet wenselijk was een commissie voor medische ethiek op te richten die zich over slechts één welbepaalde therapie zou buigen. De Nationale Beroepsvereniging van Homeopathische Geneesheren Dierenartsen en Tandartsen vraagt aan de Nationale Raad haar verzoek opnieuw in overweging te nemen, waarbij zij de Nationale Raad een brief doet geworden van de heer BUSQUIN, Minister van Volksgezondheid. Deze uit hierin "zijn belangstelling voor de organisatie van een klinisch onderzoek in de homeopathie dat garanties biedt inzake het wetenschappelijk belang ervan en dat in overeenstemming is met de ethiek".

Antwoord van de Nationale Raad (16 november 1991):

Als bijlage bij uw brief van 11 november 1991 zendt u ons een kopie van de brief van Minister Philippe BUSQUIN, waarin deze zijn belangstelling uit voor de organisatie van een klinisch onderzoek in de homeopathie dat garanties biedt op het vlak van het wetenschappelijk belang ervan en dat in overeenstemming is met de ethiek. De Minister voegt hieraan toe dat "de methoden en modaliteiten van dit onderzoek de steun zouden moeten genieten van erkende wetenschappelijke instanties, die borg staan voor de geldigheid van de ermee gepaard gaande procedures" en hij stelt u een financiële ondersteuning voor indien deze "vereisten" vervuld zijn.

De Nationale Raad is van oordeel dat de grootste ethische en wetenschappelijke deskundigen deel uitmaken van de commissie voor ethiek van het N.F.W.O. en stelt u bijgevolg voor uw onderzoeksprojecten naar deze commissie te zenden.

De Nationale Raad blijft bij zijn standpunt dat een commissie voor ethiek en een wetenschappelijke commissie om geloofwaardig en geldig te zijn

De Nationale Beroepsvereniging van Homeopathische Geneesheren Dierenartsen en Tandartsen heeft beslist een ambitieus onderzoeksprogramma te ondersteunen en acht het bijgevolg noodzakelijk een commissie voor ethiek op te richten.
De Beroepsvereniging legt de Nationale Raad de samenstelling van die commissie voor en verzoekt hem zijn goedkeuring te hechten aan de oprichting van een dergelijke commissie.

Na een gedachtenwisseling en na bestudering van een ontwerpantwoord, brengt de Raad het volgende advies uit:

De Nationale Raad heeft in zijn vergadering van 24 augustus 1991 kennis genomen van uw brief van 17 april 1991 met betrekking tot een verzoek om erkenning van een commissie voor medische ethiek die de problemen in verband met homeopathie zou bestuderen.

De Nationale Raad is de mening toegedaan dat het niet wenselijk is een commissie voor medische ethiek op te richten die zich over slechts één welbepaalde therapie zou buigen.

Het ligt voor de hand dat het wel mogelijk is een groep samen te stellen die zich bezighoudt met de homeopathische geneeskunde, de wetenschappelijke ontwikkeling ervan en de eerbiediging van de patiënt.

In verband met de organisatie van een wachtdienst voor geneesheren-homeopaten antwoordt de Nationale Raad in zijn vergadering van 15 september 1984 als volgt:

De Nationale Raad is de mening toegedaan dat geen wachtdienst voor geneesheren-homeopaten dient te worden opgericht.

Een dergelijke wachtdienst zou niet voldoen aan de eisen van een wachtdienst algemene geneeskunde.

De geneesheren-homeopaten dienen, zoals de andere geneesheren, ervoor te zorgen dat de continuiteit van de verzorging normaliter wordt verzekerd.

Homeopatie en wachtdienst

Een jonge homeopaat vraagt zijn provinciale raad om vrijstelling van deelname aan de wachtdienst omdat hij zich uitsluitend toelegt op homeopatie en deze therapie niet door alle patiënten wordt aanvaard.

In zijn vergadering van 17 maart 1979 antwoordde de Nationale raad dat een arts die uitsluitend de homeopatie uitoefent en als dusdanig is erkend, niet aan een wachtdienst kan deelnemen waaraan alleen omnipractici en huisartsen deelnemen.

In het belang van de zieken moet een wachtdienst worden georganiseerd onder artsen die de geneeskunde op dezelfde of althans op analoge wijze uitoefenen.

De arts in kwestie is echter wel verplicht persoonlijk over de continuïteit van de verzorging van zijn patiënten te waken. Het is aan de provinciale raad om na te gaan of de betrokken arts inderdaad uitsluitend de homeopatie uitoefent en als dusdanig bekend staat in de streek.