Een arts, geneesheer-inspecteur van het Bestuur van de Medische Expertise (Medex) (voorheen Administratieve Gezondheidsdienst (AGD)) – FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, legde aan de Nationale Raad een vraag voor betreffende de geneeskundige controle van ambtenaren in openbare diensten.
De Nationale Raad bestudeerde de recente wetgeving en reglementering ter zake en stelde vast dat deze niet dezelfde is voor contractuele bedienden van de overheid en het statutaire personeel.

Advies van de Nationale Raad :

De Nationale Raad heeft in zijn vergadering van 1 september 2007 de volgende vraag besproken :

“Indien bij een thuiscontrole een patiënt wiens getuigschrift vermeldt dat “het verlaten van de woonst verboden is”, afwezig is, kan de controlearts hem dan vragen zich op zijn geneeskundig kabinet aan te bieden op een latere datum en later uur of moet hij een tweede keer bij de patiënt thuis gaan ?”

Deze vraag wordt gesteld in het kader van de reorganisatie van de geneeskundige controle binnen het openbaar ambt.

De Nationale Raad is van mening dat de controlearts aan de patiënt niet kan opleggen zich te verplaatsen indien de behandelende arts heeft vermeld dat het verlaten van de woonst verboden is.

Dit standpunt wordt overigens bevestigd, wat betreft de werknemers onder arbeidsovereenkomst (en die niet vallen onder een statuut), door artikel 31, § 3, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. Dit artikel luidt als volgt :
“Behoudens wanneer diegene die het geneeskundig getuigschrift aan de werknemer heeft afgeleverd oordeelt dat zijn gezondheidstoestand hem niet toelaat zich naar een andere plaats te begeven, moet de werknemer zich desgevraagd bij de controlearts aanbieden. De reiskosten van de werknemer zijn ten laste van de werkgever.”

Wat het statutaire personeel van de rijksbesturen betreft, neemt de Nationale Raad akte van de bepaling van artikel 62, § 1, vierde lid, van het koninklijk besluit van 19 november 1998 betreffende verloven en afwezigheden toegestaan aan de personeelsleden van de rijksbesturen, zoals gewijzigd door het artikel 17 van het koninklijk besluit van 17 januari 2007 houdende wijzigingen van diverse reglementaire bepalingen betreffende de controle van afwezigheden wegens ziekte van de personeelsleden van de rijksbesturen en betreffende de verloven en afwezigheden toegestaan aan de personeelsleden van de rijksbesturen.

Deze bepaling stelt :
“Het medisch onderzoek vindt plaats in de woon- of verblijfplaats van de ambtenaar. Bij afwezigheid van de ambtenaar, laat de controlearts bericht achter waarin de ambtenaar wordt verzocht zich op het vermelde uur aan te melden bij de controlearts.”

De Nationale Raad neemt contact op met de federale minister van Ambtenarenzaken om zich ervan te verzekeren dat deze bepaling enkel ambtenaren betreft waarvoor het medisch getuigschrift het verlaten van de woonst niet verbiedt.

De Nationale Raad vraagt de minister tevens opheldering over de bewoordingen van artikel 61, tweede lid, die rechtstreeks strijdig zijn met de wettelijke en deontologische beginselen van het beroepsgeheim, daar deze bepaling stelt dat het geneeskundig getuigschrift dat de ziekte attesteert die de afwezigheid van meer dan één dag rechtvaardigt, expliciet de ziekte moet vermelden waaraan de ambtenaar lijdt.

Medisch toezicht ‑ A.G.D.

Antwoord van de Nationale Raad:

Krachtens de geldende wettelijke bepalingen moeten, in geval van meningsverschil, met name bij verplichte werkhervatting in het kader van de Administratieve Gezondheidsdienst, de behandelend geneesheer en de controle‑arts zich schikken naar de arbitrage van een derde arts.

Volgens het reglement van de Administratieve Gezondheidsdienst wordt deze arbitrage‑opdracht toegekend aan de hoofdgeneesheer van de Administratieve Gezondheidsdienst die de hiërarchische overste is van de controle‑arts en bijgevolg niet vrij "gekozen" door de conflicterende artsen.

De Nationale Raad van de Orde der geneesheren heeft er reeds bij herhaling op aangedrongen dat aan deze abnormale situatie een einde zou moeten komen door in dit geval, zoals in alle andere gevallen, de beide artsen met wederzijds akkoord een scheidsrechter te laten kiezen.

De Nationale Raad heeft zijn Bureau ermee belast een onderhoud te beleggen met de geneesheer‑directeur van de Administratieve Gezondheidsdienst, Dr Bailleux, om deze aangelegenheid nader te bespreken.

Na een informatieuitwisseling met het Staatssecretariaat van Volksgezondheid aangaande de aanwerving van contractuele geneesheren door de Administratieve Gezondheidsdienst en belast met het toezicht op de arbeidsongeschiktheid wegens ziekte, heeft de Nationale Raad een reeks opmerkingen geformuleerd ter attentie van Mevrouw de Staatssecretaris.

Daarin deed de Nationale Raad opmerken dat deze contractuele geneesheren niet het statuut hebben van ambtenaar en derhalve, met betrekking tot het medisch beroepsgeheim, niet dezelfde garanties bieden als de geneesheren‑ambtenaren van de AGD. De Nationale Raad drong aan op een nader onderzoek van deze kwestie.

In haar antwoord van 8 oktober 1986 onderstreepte Mevrouw de Staatssecretaris "dat de opdracht van deze geneesheren niet kan worden gelijkgesteld met de opdracht van de geneesheren die in opdracht van een werkgever controle uitoefenen op de arbeidsongeschiktheid. De bedoelde controlegeneesheren rapporteren namelijk aan hun geneesheer‑diensthoofd van de Administratieve Gezondheidsdienst en dus niet aan de werkgever van de onderzochte ambtenaar". Zij voegde daar nog aan toe: "dat de nodige garanties met betrekking tot het verstrekken van medische gegevens aan deze controlegeneesheren niet aanwezig zouden zijn, ontgaat mij"

In zijn vergadering van 13 december 1986 antwoordde de Nationale Raad hierop als volgt:

Uw schrijven van 8 oktober 1986 werd aan de Nationale Raad van de Orde der geneesheren op zijn vergadering van 13 december voorgelegd.

Ter verduidelijking van zijn standpunt, wenst de Nationale Raad U mede te delen dat het voor de behandelde geneesheer bij het doorgeven van medische gegevens aan een geneesheer die in opdracht van een betalende instantie toezicht uitoefent op de gegrondheid van de arbeidsongeschiktheid wegens ziekte, erg belangrijk is de exacte functie van deze toezicht uitoefenende geneesheer te kennen daar de informatie‑uitwisseling o.m. daarvan afhankelijk is.

Voor de behandelende geneesheer zal het een wezenlijk verschil uitmaken wanneer deze toezicht uitoefenende geneesheer een geneesheer‑adviseur van een ziekenfonds is, een geneesheer‑inspecteur van de ziekteverzekering, een geneesheer‑ambtenaar van de AGD of een geneesheer, die controle‑onderzoeken verricht in het kader van de wetgeving op het gewaarborgd week‑ en maandloon.

De waarborgen in het vlak van de naleving van het beroepsgeheim en de gevolgen voor de toezichthoudende geneesheer bij schending ervan zijn erg verschillend en dan ook een bepalend element bij het al of niet doorgeven van medische gegevens.

De geneesheren aangeworven in toepassing van het koninklijk besluit van 7 maart 1984 zijn "contractuelen" die wel een opdracht krijgen van een geneesheer‑ambtenaar, maar daarmee niet kunnen worden gelijk gesteld, zodat het voor de hand ligt dat de behandelde geneesheer hen bij de uitwisseling van medische informatie zal beschouwen als geneesheren die controle uitoefenen in het kader van de wetgeving op het gewaarborgd week‑ en maandloon.

Het feit dat de "contractuelen" verslag uitbrengen bij een geneesheer‑ambtenaar verandert niets aan hun relatie met de behandelende geneesheren voor wie zij geen ambtenaar zijn en dan ook niet de bijkomende garanties bieden die daaruit voortvloeien.

Arbitrage-procedure

Advies van de Nationale Raad van 16 juni 1984:

De Nationale Raad herinnert eraan dat, over het algemeen, bij geschillen tussen de controlegeneesheer en de behandelende geneesheer, deze de mogelijkheid hebben om in overleg een scheidsrechter aan te duiden.

De procedure binnen de RVA en de Administratieve gezondheidsdienst, kan niet als een dusdanige arbitrage worden beschouwd.

Deze kwestie werd op de raadszitting van 12 maart 1983 onderzocht en er werd als volgt geantwoord :

De Nationale Raad bevestigt het eerder uitgebrachte advies zoals gepubliceerd in het Officieel Tijdschrift nr. 27 (1978 1979) (1).

Paragraaf 5 van dit advies wordt evenwel als volgt gewijzigd: "De behandelende geneesheer mag, op verzoek van een kandidaat werknemer over wie twijfel bestaat aangaande zijn geschiktheid voor een bepaald beroep, met de arts die belast is met het aanwervingsonderzoek in contact treden indien hij dat nuttig oordeelt".

Arbeidsgeneeskunde - NMBS AGD

In zijn vergadering van 3 april 1982 heeft de Nationale Raad het volgende geantwoord:

Zoals U terecht opmerkt, geldt het verbod van controle op afwezigheden wegens gezondheidsredenen door arbeidsgeneeskundige diensten niet voor de AGD van het Ministerie van Volksgezondheid noch voor de geneeskundige dienst van de NMBS.

Deze uitzonderingen zijn echter wettelijk bepaald. De Nationale Raad zal de verantwoordelijke overheden in dit verband contacteren.

De Provinciale raden zouden de geneesheren van hun provincie kunnen attent maken op de dubbele bevoegdheid van deze diensten zodat de behandelende geneesheer daarmee rekening kan houden bij het doorgeven van bepaalde informatie aan de geneesheren van deze diensten.

Medische controle - Administratieve gezondheidszorg

Naar aanleiding van een ministerieel rondschrijven, vraagt een Provinciale Raad welke houding door de controle geneesheren moet worden aangenomen wanneer er tegenstrijdigheden bestaan tussen de regels uitgewerkt door de Minister van Volksgezondheid en de richtlijnen uitgevaardigd door de Nationale Raad of door een Provinciale Raad van de Orde der geneesheren.

Circulaire aan de controle geneesheren verbonden aan de Administratieve gezondheidsdienst (Ministerie van Volksgezondheid - Bestuursafdeling voor de Algemene zaken: geneeskundepraktijk) - 16 oktober 1980.

Op 22 december 1980, werd aan de Voorzitter van de betrokken Provinciale Raad, het volgende geantwoord:

Het is duidelijk dat deontologische richtlijnen eveneens bindend zijn voor de geneesheren van de Administratieve gezondheidsdienst.

Uit voornoemd rondschrijven blijkt dat de Administratieve gezondheidsdienst van oordeel is dat én de behandeling én de controle bij eenzelfde patiënt deontologisch onverenigbaar zijn zodat geen principieel meningsverschil schijnt te bestaan.

Het is wenselijk dat elke Provinciale Raad die de mening is toegedaan dat praktische toepassingen noodzakelijk zijn om deze beginselen te doen eerbiedigen, overleg pleegt met de bevoegde provinciale dienst van de Administratieve gezondheidsdienst om tot een minnelijke regeling te komen.

De Provinciale Raad van Oost Vlaanderen heeft reeds een dergelijk akkoord uitgewerkt.

«De adviserende of controlerende geneesheer onthoudt zich van elke rechtstreekse inmenging in de behandeling; hij moet in elk geval contact opnemen met de behandelende geneesheer vooraleer een beslissing te nemen die deze van de behandelende geneesheer wijzigt.» Artikel 126, § 4, van de Code van Plichtenleer.

Het voorschrijven van een ziekteverlof aan een zieke maakt deel uit van de behandeling, en het feit dat de patiënt voor de door diens behandelende arts vooropgestelde datum werkbekwaam wordt verklaard, is een wijziging van de behandeling.

De adviserende of controlerende geneesheer is derhalve verplicht contact op te nemen met de behandelende arts alvorens een patiënt het werk te laten hervatten.

Dit voorafgaandelijke contact wordt door geen enkele controledienst uitdrukkelijk voorzien, noch door een privé‑organisatie, een mutualiteit of een staatsdienst.

Vandaar de vele aanleidingen tot conflicten tussen behandelende en controlerende geneesheren.

De Nationale Raad heeft dit vraagstuk reeds herhaalde malen bestudeerd.

***

De Nationale Raad werd met name verzocht advies uit te brengen in verband met de tekst van een formulier uitgaande van de administratieve gezondheidsdienst van de Staat en bestemd voor de staatsambtenaar die naar aanleiding van een medische controle, terug aan het werk wordt gesteld. «Zo U niet akkoord gaat met een bevel tot diensthervatting, moet U onmiddellijk uw behandelende arts verwittigen en hem verzoeken binnen de 48 uren kontakt op te nemen met de controlegeneesheer.»

Deze tekst keert de procedure om zoals die werd voorzien bij artikel 126, § 4, van de Code van Plichtenleer.

Nadat het vraagstuk in samenwerking met de geneesheer-directeur‑generaal van het Bestuur Sociale Gezondheid van het Ministerie van Volksgezondheid nader werd onderzocht en ontwerpen werden uitgewisseld, heeft de Raad tenslotte een nieuwe tekst goedgekeurd ter vervanging van de tekst die voorheen voorkwam op het formulier dat overhandigd werd aan de ambtenaar bij een medische controle:

«Indien de controlegeneesheer van oordeel is dat U eerder het werk zoudt moeten hervatten dan voorgeschreven door uw behandelende geneesheer, wordt U een brief overhandigd, die U onmiddellijk aan hem dient te bezorgen. Na kennisname van deze brief, zal uw behandelende geneesheer U zijn mening meedelen.»

De Raad keurt tevens de tekst goed van de brief die door de controlerende geneesheer aan de behandelende arts wordt gericht wanneer eerstgenoemde een patiënt in staat acht het werk te hervatten.

In dit schrijven worden door de controlerende geneesheer de elementen medegedeeld waarop zijn beslissing om de betrokkene werkbekwaam te verklaren is gesteund, en verzoekt de behandelende arts, indien deze over bijkomende informatie beschikt van aard om die zienswijze te beïnvloeden, binnen de 48 uren contact met hem te willen opnemen.

Het overhandigen van deze brief aan de behandelende arts, onmiddellijk na het onderzoek en door de zieke zelf, en dat voor de effektieve werkhervatting, wordt hier dus beschouwd als een voorafgaandelijk contact met de behandelende arts.

***