Resultaten
Resultaten
Hoe de arts dient te handelen indien een patiënt weigert zich te laten testen op COVID-19 of weigert de verplichte maatregel van quarantaine na te leven
De nationale raad van de Orde der artsen heeft onderzocht wat de arts moet doen indien een patiënt, die voldoet aan de definitie van een mogelijk geval van COVID-19 of geclassificeerd is als hoog-risico contact, weigert zich te laten testen of weigert de verplichte maatregel van quarantaine op te volgen.
- Inleiding
Overeenkomstig de richtlijnen van Sciensano voor gezondheidsprofessionals moeten sommige categorieën van personen verplicht worden getest op COVID-19.
(https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_Case%20definition_Testing_NL.pdf;
https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_FAQ_travel_NL.pdf)
Daarnaast moet de arts de patiënt informeren over de verplicht te volgen maatregelen, onder meer de verplichte quarantaine.
(https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_contact_NL.pdf)
De nationale raad kreeg herhaaldelijk de vraag wat de arts moet doen indien een patiënt weigert zich te laten testen of weigert de verplichte maatregel van quarantaine op te volgen.
- De patiënt weigert zich te laten testen
Overeenkomstig artikel 8, § 1, van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt (hierna: patiëntenrechtenwet) heeft de patiënt het recht om geïnformeerd, voorafgaandelijk en vrij toe te stemmen in iedere tussenkomst van de beroepsbeoefenaar.
Artikel 8, § 4, van de patiëntenrechtenwet bepaalt dat de patiënt het recht heeft om de in § 1 bedoelde toestemming voor een tussenkomst te weigeren of in te trekken. De grondslag van het weigeringsrecht is enerzijds gelegen in de fysieke integriteit van de patiënt, anderzijds in de geneeskundige behandelovereenkomst.(1) De patiënt kan bijgevolg nooit gedwongen worden tot de afname van een test.
Het weigeringsrecht van de patiënt doet evenwel geen afbreuk aan de verplichting van de arts melding te maken van een mogelijke besmetting bij de gegevensbank opgericht bij Sciensano.
De verplichte melding gebeurt op basis van artikel 6, § 1, van het Koninklijk besluit nr. 44 van 26 juni 2020(2). Ook indien de patiënt weigert zich te laten testen, moet de arts melding maken van een meldingsplichtige ziekte binnen de 24 uur vanaf het eerste vermoeden van een ernstige infectie die is opgenomen in de lijst "meldingsplichtige infectieziekten", met het oog op de opstart van de contactopvolging.
De arts kan deze melding doen via het "eFormulier 3", "Directe aanvraag contactopvolging bij zeer sterk vermoeden van besmetting COVID-19, onafhankelijk van het testresultaat". (https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_GP_NL.pdf)
- De patiënt weigert in quarantaine te verblijven
Hoewel het weigeren van een test een fundamenteel recht is en geen directe gevolgen met zich meebrengt, kan het niet naleven van de verplichte maatregel van quarantaine wel een gevaar betekenen voor de volksgezondheid.
De arts dient de patiënt te informeren over deze gevaren, te wijzen op de individuele verantwoordelijkheid van de patiënt ten aanzien van de maatschappij en te communiceren dat, indien de patiënt deze maatregel niet naleeft, de mogelijkheid bestaat dat de arts de bevoegde autoriteiten, met name de dienst infectiebestrijding, op de hoogte kan brengen van de overtreding.
Indien de arts verneemt dat de patiënt, door het niet naleven van de quarantainemaatregel, een onmiddellijk en ernstig gevaar betekent voor de gezondheid van anderen, en het onthullen van de informatie de enige manier is om een hoger belang, met name de volksgezondheid, te beschermen, kan de arts het beroepsgeheim doorbreken op basis van de noodtoestand.
In dat geval kan de arts de dienst infectiebestrijding van zijn regio op de hoogte brengen van de situatie en de nodige gegevens van de patiënt doorgeven.(3)
(https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_GP_NL.pdf)
- Besluit
De patiënt heeft het recht te weigeren zich te laten testen op COVID-19. Het fundamenteel weigeringsrecht doet geen afbreuk aan de verplichting van de arts de gezondheidsgegevens van de mogelijks besmette patiënt door te geven aan de gegevensbank opgericht door Sciensano.
Het weigeren van een test geeft geen aanleiding tot het doorbreken van het beroepsgeheim. Doch, het niet naleven van de verplichte maatregel van quarantaine kan, indien dit een onmiddellijk en ernstig gevaar betekent voor de volksgezondheid, aanleiding geven tot het doorbreken van het beroepsgeheim. De arts kan in dat geval de dienst infectiebestrijding van zijn regio op de hoogte brengen.
(1) T. Vansweevelt en F. Dewallens, "Handboek gezondheidsrecht Volume II, Rechten van patiënten: van embryo tot lijk", p. 345
(2) KB nr. 44 van 26 juni 2020 betreffende de gezamenlijke gegevensverwerking door Sciensano en de door de bevoegde regionale overheden of door de bevoegde agentschappen aangeduide contactcentra, gezondheidsinspecties en mobiele teams in het kader van een contactonderzoek bij personen die (vermoedelijk) met het coronavirus COVID-19 besmet zijn op basis van een gegevensbank bij Sciensano.
(3) De ambtenaren- artsen of artsen van het Agentschap kunnen binnen de perken van hun opdracht en voor zover noodzakelijk bijstand vorderen van de lokale of de federale politie; art. 41, §4, tweede streepje, decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid; art. 19, §4, decreet van 2 mei 2019 tot wijziging in het Waalse wetboek van sociale actie in gezondheid wat betreft de preventie en de bevordering van de gezondheid.
Dringende medische hulp: controle door de Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering
In zijn vergadering van 19 september 2020 besprak de nationale raad van de Orde der artsen de wet van 29 maart 2018 tot wijziging van de artikelen 2 en 9ter van de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, die bekendgemaakt werd in het Belgisch Staatsblad op 1 april 2020.
De nationale raad had op 24 februari 2018 een advies uitgebracht over dit wetsontwerp(1), dat u kan raadplegen op de website www.ordomedic.be.
De nationale raad blijft bij zijn verzoek om betrokken te worden bij de uitwerking van de uitvoeringsbesluiten waarin de regels en modaliteiten vastgelegd worden voor de controles die toevertrouwd worden aan de Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering alsook bij de vastlegging van het statuut van de controlearts (art. 9 ter, § 5, b) en d) van de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare centra voor maatschappelijk welzijn.
(1) Advies van 24 februari 2018, getiteld ‘Patiënten in illegaal verblijf - Dringende medische hulp - Terugbetaling', Tijdschrift van de Nationale Raad, nr. 160
COVID-19 – Meldingsplicht door de arts bij terugkeer van een patiënt uit een rode zone
Het bureau van de nationale raad van de Orde der artsen heeft de vraag onderzocht van Domus Medica betreffende wat een arts moet doen indien hij kennis heeft van het feit dat een patiënt is teruggekeerd uit een rode zone en deze pertinent weigert zich te laten testen en niet in quarantaine verblijft.
Overeenkomstig de richtlijnen van Sciensano moet verplicht een test worden afgenomen bij asymptomatische reizigers die terugkeren uit een rode zone. Asymptomatische reizigers die terugkeren uit hoog-risico-zones worden beschouwd als hoogrisico contacten. Zij moeten de richtlijnen voor testen en quarantaine volgen van de procedure contact. Voor de meeste reizigers zal dit betekenen dat ze meteen na aankomst (tijdens de normale werkuren) contact moeten nemen met hun huisarts om een eerste test af te spreken. Ook als die test negatief is, moeten ze verder in quarantaine blijven. De quarantaine wordt gestopt 14 dagen na het verlaten van het risicogebied of ten vroegste 10 dagen na het verlaten van het risicogebied, op voorwaarde dat er een tweede negatieve test op dag 9 gebeurde.
Tijdens de hele periode moeten ze waakzaam zijn voor het eventueel verschijnen van symptomen en indien ze aan de definitie van een mogelijk geval voldoen, moeten ze zo snel mogelijk getest worden.
(https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_FAQ_travel_NL.pdf;
https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_contact_NL.pdf;
https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_GP_NL.pdf)
Quarantaine is verplicht voor reizigers die België betreden vanuit een rode zone. Indien de patiënt niet meer in verlof is en niet kan thuiswerken, wordt hiervoor een certificaat van quarantaine opgesteld. Alle terugkerende reizigers wordt gevraagd extra waakzaam te zijn op het verschijnen van symptomen. Als er zich symptomen ontwikkelen die kunnen wijzen op COVID-19 wordt hen gevraagd om hun huisarts te contacteren en de reisgeschiedenis te vermelden.
(https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_FAQ_travel_NL.pdf;
https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_contact_NL.pdf;
https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_procedure_GP_NL.pdf)
De verplichting van de arts een test voor te schrijven bij reizigers die terugkeren uit een rode zone valt onder de verplichte melding overeenkomstig het koninklijk besluit nr. 44 betreffende de gezamenlijke gegevensverwerking door Sciensano en de door de bevoegde regionale overheden of door de bevoegde agentschappen aangeduide contactcentra, gezondheidsinspecties en mobiele teams in het kader van een contactonderzoek bij personen die (vermoedelijk) met het coronavirus COVID-19 besmet zijn op basis van een gegevensbank bij Sciensano (hierna: KB nr. 44). Artikel 6, § 1, lid 2 van het KB nr. 44 bepaalt "een verplichte melding van de Personen Categorie I (de personen voor wie de arts een coronavirus COVID-19 test heeft voorgeschreven) waarvan de arts geen vermoeden heeft dat zij besmet zijn met COVID-19 (...)"
Artikel 6, § 1, lid 1 van het KB nr. 44 bepaalt ook " een verplichte melding voor de personen zoals bedoeld in het decreet van het Vlaams Parlement van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid, het decreet van 2 mei 2019 tot wijziging van het Waalse Wetboek van Sociale Actie en Gezondheid wat betreft de preventie en de bevordering van de gezondheid, de ordonnantie van 19 juli 2007 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid en het besluit van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschaps-commissie van 23 april 2009 betreffende de profylaxe tegen overdraagbare ziekten, en het decreet van het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap van 1 juni 2004 betreffende de gezondheidspromotie en inzake medische preventie en zijn uitvoeringsbesluiten (...)". Bijgevolg moet de behandelende arts ook zonder dat een test werd voorgeschreven melding maken van een meldingsplichtige ziekte binnen de 24 uur vanaf het eerste vermoeden van een ernstige infectie die is opgenomen in de lijst "meldingsplichtige infectieziekten".
Tenslotte, overeenkomstig het ministerieel besluit van 10 juli 2020 houdende wijziging van het ministerieel besluit van 30 juni 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken, is de reiziger die terugkeert uit een gebied in de Schengenzone aangeduid als rode zone, verplicht om voorafgaand aan de reis het "Passenger Locator Form", bekendgemaakt op de website van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken en de Dienst Vreemdelingenzaken (https://diplomatie.belgium.be/nl), in te vullen, te ondertekenen en te bezorgen aan de vervoerder, die ertoe gehouden is deze verklaring te bezorgen aan Saniport.
Een persoon die terugkeert uit een rode zone heeft aldus de wettelijke verplichting het "Passenger Locator Form" in te vullen, opdat de bevoegde overheid de noodzakelijke maatregelen zou kunnen nemen en de betrokken (mogelijks besmette) persoon naderhand kan contacteren. In deze context heeft niet enkel de arts, maar iedere burger een verantwoordelijkheid en kan een inbreuk op deze verplichting door eenieder worden gemeld aan de bevoegde autoriteiten.