De arts eerbiedigt de menselijke waardigheid en de autonomie van de patiënt.
Code van medische deontologie
Hoofdstuk 3: Respect
1. Algemeen
De patiënt heeft recht op een kwaliteitsvolle gezondheidszorg met eerbiediging van zijn menselijke waardigheid en zijn zelfbeschikking. In overleg met de patiënt gaat de arts zijn zorgbehoefte na en biedt professioneel verantwoorde en competente zorg aan in diens belang.
Vertrouwen, respect en verantwoordelijkheid zijn de hoekstenen van de arts-patiëntrelatie (cf. artt. 8, 16, 30, CMD 2018).
Eerbied voor de menselijke waardigheid en het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt weerspiegelt zich binnen de arts-patiëntrelatie in een gezamenlijke besluitvorming ("shared decision making") De patiënt ontwikkelt zijn autonomie binnen de vertrouwensrelatie met zijn behandelende arts(en) die hem als experten begeleiden in een proces van kwaliteitsvolle zorg.
In een context van "patient-empowerment" wordt de patiënt aangemoedigd om zelf actief verantwoordelijkheid te nemen in zijn zorgproces. Naarmate de patiënt zelf in staat is meer of minder zijn recht op autonomie uit te oefenen, past de arts zijn begeleiding aan rekening houdend met diens situatie en behoeften. De arts staat de patiënt op verantwoorde wijze bij en stuurt hem. Dit betekent niet dat de arts in plaats van de patiënt mag beslissen of zijn mening mag opdringen. In een optimale vertrouwelijke arts-patiëntrelatie dragen zowel de arts als de patiënt een verantwoordelijkheid.
De patiënt kan zijn autonomie evenwel slechts uitoefenen binnen de door de samenleving uitgetekende krijtlijnen, o.m. de beschikbare middelen, de maatschappelijke evoluties, etc. (art. 41, CMD 2018).
De arts respecteert de autonomie van de patiënt, zonder echter afbreuk te doen aan zijn professionele onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid tegenover de maatschappij (art. 7, CMD 2018).
2. Adviezen van de nationale raad
- Deontologische aspecten van de zorgrelatie tussen een arts en een patiënt die tevens een naaste of een vriend is (Advies NR 18 juni 2022, a169014)
- Wet van 22 april 2019 inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg – Deontologische knelpunten en bekommernissen (Advies NR 23 april 2022, a169009)
- Globaal Medisch Dossier (GMD) – Regelgeving en beheer (Advies NR 24 april 2021, a168009)
- Aanvaarding door een arts van een schenking van een patiënt (Advies NR 24 februari 2018, a160006)
- Bottesten voor leeftijdsbepaling van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (Advies NR 14 oktober 2017, a159004)
- Aanwezigheid van de persoon wiens gezondheidstoestand aan een expertise onderworpen wordt bij de discussie tussen de artsen-deskundigen en de adviserende artsen in het kader van een minnelijk medisch of een gerechtelijk contradictoir deskundigenonderzoek (Advies NR 6 mei 2017, a157007)
- Informeren van de patiënt over zijn gezondheidstoestand en de verstrekte zorg (Advies NR 6 mei 2017, a157006)
- Verkoop van zelftesten in apotheken (Advies NR 8 april 2017, a157001)
- Rechtstreekse inzage door patiënt in zijn elektronisch medisch dossier (Advies NR 19 september 2015, a150010)
- Geïntegreerde visie op de zorg voor chronisch zieken (Advies NR 25 oktober 2014, a147009)
- Mishandeling van bejaarden (Advies NR 14 september 2013, a143008-R)
- Het onder dwang behandelen van een geesteszieke patiënt (Advies NR 14 september 2013, a143004)
- De arts en "direct-to-consumer" testen in het algemeen en zeker in het genetische domein (Advies NR 24 maart 2012, a137031)
- Wetsvoorstellen tot wijziging van de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en transplanteren van organen (Advies NR 17 september 2011, a135001)
- Wetsvoorstel tot invoering van een globaal beschermingsstatuut voor meerderjarige wilsonbekwame personen (Advies NR 16 juli 2011, a134011-R)
- Keuze van vertrouwenspersoon (Advies NR 20 februari 2010, a129017)
- Retrospectieve studies - Wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon (Advies NR 25 oktober 2008, a123004)
- Rekruteren vrijwilligers voor klinische studies - Vermelden van vergoeding (Advies NR 16 februari 2008, a120001)
3. Wettelijke bepalingen
- Artt. 5 en 6, Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt, BS 26 september 2002
4. Informatie - Documentatie - Links
- (9) Bedenktijd van de patiënt tussen de raadpleging en de medische interventie - Artikel 20 CMD 2018 (15 april 2022) (https://ordomedic.be/nl/faq)
- Artseneed - Orde der artsen (België) (versie november 2021)
- GENICOT, G., Droit médical et biomédical, Collection de la Faculté de droit de l'Université de Liège, éd. Larcier, 2010, 858 p.
- GOFFIN, T., De professionele autonomie van de arts. De rechtspositie van de arts in de arts-patiëntrelatie, Brugge, die Keure, 2012, 494 p.
5. Trefwoorden
autonomie van de patiënt - dwangbehandeling - patiënt-empowerment - waardigheid van de patiënt - zelfbeschikkingsrecht van de patiënt