Samenvatting workshop Bemiddeling en Veilige Incidentmelding

Het aantal klachten tegen artsen dat bij de Orde binnenstroomt, neemt elk jaar toe.

Betekent dit dat artsen hun werk slechter doen ? Zeker niet.

Patiënten en familie kunnen hun ongenoegen over de geleverde zorg op veel manieren aankaarten : ombudsdienst, Orde, politie,… noem maar op.

Elke klacht die binnenkomt bij de Orde wordt grondig geëvalueerd en zoals volgens de procedure aan de klager wordt gemeld: er wordt een ‘gepast gevolg’ aan gegeven.

Het is als arts nooit gemakkelijk om deze procedure te doorstaan. Alle stappen vragen de nodige tijd en dit wordt als erg stresserend ervaren. De arts staat ermee op, gaat ermee slapen en dit hangt als een donkere wolk boven de dagelijkse praktijk.

Daarom is het belangrijk om hierin preventief op te treden en zo klachten te voorkomen.

Een transparante en correcte communicatie kan veel onduidelijkheid ophelderen en problemen voorkomen met patiënt en familie.

Niet alleen, maar vooral wanneer er dingen niet helemaal lopen zoals verwacht in de zorg voor onze patienten.

Het concept ‘Open disclosure’ biedt een concreet stappenplan en duidelijke richtlijnen voor heldere communicatie na incidenten, complicaties of fouten. In 2021 is dit raamwerk gepubliceerd via het Vlaams Patientenforum[1], op hun website kan u alle teksten hierover terugvinden. In binnen- en buitenland worden hier meer en meer cursussen voor georganiseerd voor wie dit concept beter wil leren kennen en toepassen.

Als arts staat u er niet alleen voor. Zoek tijdig hulp bij een collega, diensthoofd, hoofdgeneesheer … en voorkom dat u ‘second victim’ wordt bij een medisch incident.

Als arts hebben we vroeger nooit geleerd om hier helder en pro-actief de communicatie aan te gaan.

‘Alles wat je zegt, kan en zal tegen jou gebruikt worden…. ‘

Deze tijd is echter voorbij! Speel open kaart op een correcte en duidelijke manier. Er hoeft niet meteen sprake te zijn van schuld of fout. In een eerste gesprek kan de arts spijt uitdrukken dat de zaken niet gegaan zijn zoals verwacht en medeleven tonen.

Nadien kunnen er in een vervolggesprek meer details over de casus aan bod komen als daar behoefte aan is. Uit angst voor de reactie van de verzekeraars durft een arts niet altijd open kaart spelen[2].

Het is echter een recht van de patiënt om steeds juist geïnformeerd te zijn over zijn gezondheidstoestand, ook en zeker bij mogelijke complicaties of fouten.

Vaak is er immers een vervolgbehandeling nodig en hiervoor moet de patiënt geïnformeerd kunnen toestemmen.

Geef een heldere uitleg zonder interpretaties en veronderstellingen, blijf bij de objectieve feiten. Doe zeker geen uitspraken over mogelijke juridische kwalificaties of financiële compensaties. Als de patiënt hierover reeds vragen stelt, kan u verwijzen naar een vervolggesprek en hoeft u nog geen concrete uitspraken te doen. Nogmaals: bespreek dit gerust met een collega, diensthoofd, hoofdarts of bekijk ook de mogelijkheid om een advies te bevragen aangaande deze casus aan uw provinciale raad.

Voor meer informatie en lezingen in uw kring of LOK- groep over dit onderwerp kan u ons altijd contacteren. Individuele vragen kan u via het secretariaat aan het bureau van de raad bezorgen.

[1]https://vlaamspatientenplatform.be/storage/files/c2764d26-7bb2-4fd4-b5ae-4781b531479c/rapport-open-disclosure-30042021.pdf

[2] Blz. 27 Open Disclosure: Als reactie op al te strenge verzekeringspolissen voorziet de verzekeringswet dat de erkenning van feiten of het verstrekken van eerste geldelijke of medische hulp door de verzekerde voor de verzekeraar geen grond kunnen opleveren om dekking te weigeren (art. 149, tweede lid, van de wet betreffende de verzekering van 4 april 2014). Een arts kan dus een relaas van de feiten geven, antwoorden op vragen over de feitelijke toedracht van het incident en aangeven dat een behandeling of ingreep niet optimaal verlopen is of niet verlopen is zoals verwacht. De zorgverlener vermijdt weliswaar speculatieve en subjectieve beoordelingen, alsook een juridische kwalificatie, zoals een erkenning van aansprakelijkheid of een voorstel van vergoeding.