Hersenspinsels van de Raad

Het is toch vreemd, merkte onlangs een collega op, in België wordt gedemonstreerd voor het recht een hoofddoek op te houden, in Iran om er eentje af te zetten.

Dit was op zijn minst een bij de pinken opmerking waarop ik even moest kauwen. Het gaat natuurlijk niet zozeer over de hoofddoek op zich, maar over de wereldwijde drang naar individuele vrijheid die in conflict komt met maatschappelijke en wetenschappelijke opvattingen. De vergelijking is snel gemaakt met dat andere stuk stof dat we tegenwoordig op ons hoofd zetten. Ook bij de mondmasker-discussies wordt systematisch de kaart getrokken van individuele vrijheid en zelfbeschikking.

Natuurlijk is geen zinnig mens tégen individuele vrijheid, maar het is simpelweg zo dat individuen de neiging hebben voor hun eigen onmiddellijke en persoonlijke voordeel te gaan, eerder dan voor het gemeenschappelijke. Daarmee schieten ze op termijn vaak in hun eigen voet, en in die van hun medemensen. The tragedy of the commons (Lloyd; 1833), waarbij het aantal koeien onder druk van individuen de draagkracht van het gemeenschappelijke graasland overstijgt en uiteindelijk iedereen van honger sterft, gaat ook op voor de huidige maatschappij.

Vraag is natuurlijk – als het individu niet alles mag beslissen - wie dan wel mag beslissen wat een optimale strategie is voor een bevolking en een maatschappij. Zo’n honderd jaar geleden was er een arts-parlementair die vond dat alleen artsen vanuit hun professionele opleiding konden oordelen over wat goed was voor de hele bevolking en dus als gevolg daarvan alleen artsen politieke ambten mochten bekleden. Hij vond ten andere ook dat vrouwen niets hadden bij te dragen dus ik ben terecht zijn naam vergeten en kan hem niet citeren. Zoveel jaar later zijn er nog steeds collegae die vinden dat ze zich op twitter moeten uitspreken over de meest uiteenlopende maatschappelijke problemen.

Als artsen zijn we soms ook toch vreemd, de ene arts vindt dat de artsen de hele maatschappij moeten sturen, een andere arts schiet door in een individualistische visie, en voor beide extremen staan we te demonstreren op de barricades. Alweer een vaststelling om even op te kauwen…